Brak wykwalifikowanych specjalistów to problem, który od ponad trzech dekad widać w całej Unii Europejskiej. Według danych GUS-u polska gospodarka pilnie potrzebuje tysięcy budowlańców, a także dekarzy, elektryków, mechaników samochodowych czy kucharzy. Wraz z rozwojem technologicznym, rynek będzie potrzebował również coraz więcej wysoko wykwalifikowanych specjalistów, choćby z dziedzin obsługi maszyn CNC, automatyki, sterowania przemysłowego, czy programowania robotów. Problem dostrzega także Unia Europejska, która ogłosiła 2023 rok Europejskim Rokiem Umiejętności.
Potrzebę rozwoju zawodów branżowych widzą przedsiębiorcy, problem dostrzegają go też europejskie rządy. Dzięki rozpoczętej w Polsce w 2019 roku reformie edukacji, już blisko 60 proc. absolwentów podstawówek kontynuuje naukę w szkołach branżowych lub technicznych. Ponadto, Komisja Europejska ogłosiła 2023 rok Europejskim Rokiem Umiejętności, promując idee uczenia się przez całe życie. Głównym celem tej inicjatywy jest podniesienie i zmiana kwalifikacji pracowników w UE oraz ograniczenie niedoboru fachowców w Europie.
Mechanicy mają przed sobą wielką przyszłość – mówi Valery Muyard, dyrektor zarządzający Renault Truck Poland, jednego z partnerów mistrzostw EuroSkills. Ze względu na niewystarczającą liczbę osób, zainteresowanych zawodami branżowymi, jest ich na rynku zdecydowanie za mało. Młodzi ludzie wciąż zbyt często widzą swoją przyszłość zawodową za biurkiem, tymczasem jeśli masz umiejętności, talent w konkretnej dziedzinie i dobrze sobie w niej radzisz, to świat stoi przed tobą otworem – podkreśla dyrektor Renault Truck Poland.
Biznes wspiera kształcenie specjalistów
Młodzi Polacy są niezwykle utalentowani, a biznes widzi potrzebę wspierania rozwoju specjalistów, którzy już wkrótce znajdą się na rynku pracy i będą decydowali o sukcesie polskiej gospodarki. Z kolei firmom wsparcie dla młodych specjalistów i współpraca z obszarem edukacji pozwala na budowanie relacji międzysektorowych, międzybranżowych i daje możliwość współpracy z kadrą nauczycielską, edukacyjną, a także uczniami i studentami.
– W Polsce mamy wielu doskonałych absolwentów uczelni technicznych. Oferujemy im różnorodne programy stażowe, możliwości praktyk zawodowych. Prowadzimy też program „Inżynierki 4.0”, skierowany do obecnych studentek czy zaraz absolwentek uczelni technicznych lub kierunków nauk ścisłych. Angażujemy się w działalności tego typu jak mistrzostwa EuroSkills – mówi Rafał Bień, dyrektor pionu automatyki przemysłowej w Siemens Polska, również jednego z partnerów EuroSkills w Gdańsku.
Ważną rolą biznesu jest pomoc w adaptowaniu do zmian i innowacji dla systemu kształcenia branżowego. W ten sposób młodzi specjaliści mogą poznawać najnowsze technologie i przygotowywać się na przyszłe wyzwania swojej kariery zawodowej. Jak podkreśla Rafał Bień, później najlepsi specjaliści bez problemu znajdą pracę w najbardziej renomowanych firmach. – Czempioni z poszczególnych dziedzin są u nas na pierwszych miejscach najbardziej pożądanych pracowników, czy stażystów. Inwestujemy naszą energię, czas naszych inżynierów, w tworzenie ścieżek edukacyjnych i pokazujemy, jakie umiejętności będą potrzebne w przyszłości.
Umiejętności potrzebne w gospodarce przyszłości
Zdaniem dyrektora Siemens Polska w odpowiedzi na transformację cyfrową, najbardziej poszukiwanymi kompetencjami już wkrótce będą – oprócz ambicji, kreatywności i współpracy w grupie – umiejętność działania w międzynarodowych zespołach rozproszonych, a także komunikatywność, rozumiana jako biegłość w językach programowania. Istotne są też kompetencje związane z transformacją cyfrową pod kątem digitalizacji, czyli umiejętność pracy w chmurze, wszelkie umiejętności związane z technologią cyfrową, edgeową, brzegową. Rośnie też znaczenie znajomości technologii związanych z cyberbezpieczeństwem.
Innowacje zmieniają także te bardziej tradycyjne zawody branżowe, wymagając dostosowywania kompetencji i metod kształcenia. Tak dzieje się w przypadku np. mechaników samochodowych, specjalizujących się w obsłudze i naprawie samochodów ciężarowych.
– Zawód mechanika się zmienia – samochody ciężarowe zawierają coraz więcej elektroniki. Wraz z rozwojem ciężarówek elektrycznych, oprócz mechaniki potrzebne będą umiejętności i uprawnienia pozwalające na pracę z układami elektronicznymi i elektrycznymi – wylicza Valery Muyard.
Jak podkreśla dyrektor Renault Truck Poland, nie zmienia to faktu, że klasyczne umiejętności mechaniczne będą bardzo potrzebne. – Dążymy do tego, aby ciężarówki były jak najbardziej niezawodne, ale od czasu do czasu konieczne jest wykonanie czynności serwisowych. Nie zapominajmy też, że ciężarówka to narzędzie. Dla klienta każda minuta, gdy pojazd nie jeździ oznacza stratę. Zatem mechanicy są tutaj naprawdę kluczowi.
Wpływ rozwoju technologii na przyszłość zawodów branżowych podkreśla także Artur Kordowski, Market Manager w Würth Polska. – Przeżywamy aktualnie rewolucję związaną ze zmianą źródeł energii. Jesteśmy na etapie rozwoju na przykład samochodów elektrycznych. Oferta firm zmienia się wraz z postępem technologicznym, dlatego już na etapie edukacji należy przygotowywać młodych ludzi na spotkanie zawodowe w różnych branżach –od technicznych po budowlane – zaznacza przedstawiciel partnera tegorocznych EuroSkills.
Globalny problem braku specjalistów
Braki kadrowe są jednym z większych ograniczeń gospodarki europejskiej. Jak wskazują dane GUS-u, wśród zawodów, w których najbardziej brakuje pracowników od lat dominują te, wymagające praktycznych umiejętności, nabywanych w szkołach zawodowych i technicznych. W Polsce zmagamy się m.in. z deficytem ponad 100 tysięcy budowlańców. Pilnie potrzebujemy także dekarzy, elektryków, mechaników samochodowych czy kucharzy.
Fakt, że niedobór specjalistów na rynku pracy nie dotyczy tylko Polski podkreśla także Timo Kurz, leader GIVE Program & WorldSkills, LIXIL EMENA. – To zagadnienie o charakterze globalnym, a firma GROHE stara się wspierać kształcenie specjalistów na całym świecie. Współpracujemy od dawna ze szkołami branżowymi i szkołami hydraulików, co jest częścią naszego programu GIVE. Mamy więc tutaj idealne połączenie, gdy swoją wiedzą i produktami wspieramy szkoły zawodowe i techniczne. W ten sposób przeciwdziałamy niedoborowi wykwalifikowanych pracowników, który dzisiaj stanowi globalny problem – mówi Kurz.
Na problem niedoboru specjalistów wpływają też zmiany demograficzne, w tym starzenie się społeczeństw
– Obserwujemy brak profesjonalistów na rynku. Jest też problem z sukcesją w firmach budowlanych, których właściciele są coraz starsi. Potrzebni są młodzi ludzie, którzy wejdą na rynek pracy i będą profesjonalnie wykonywać prace budowlane czy wykończenia wnętrz. Trzeba docierać do młodzieży, do uczniów szkół zawodowych i pokazywać im rozwiązania, dzięki którym będą potrafili profesjonalnie pracować, co da im łatwiejszy start w dorosłe życie i własny biznes. Pomagają w tym wydarzenia takie jak EuroSkills – zauważa Monika Mychlewicz, kierownik ds. komunikacji i trade marketingu w Caparol Polska.
Przedstawiciele firm zgodnie podkreślają, że to bardzo dobrze, że zawody techniczne, rzemieślnicy, są popularyzowani podczas wydarzeń takich jak EuroSkills – mistrzostw Europy w zawodach branżowych, które w 9 września zakończyły się w Gdańsku. Podczas EuroSkills Gdańsk 2023 o miano najlepszego w każdej z 42 branż walczyło blisko 600 młodych fachowców ze starego kontynentu. Wydarzenie odbyło się po raz ósmy w historii, ale po raz pierwszy to Polska była jego gospodarzem – organizatorem wydarzenia była Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Nasza reprezentacja spisała się bardzo dobrze – wraca z mistrzostw aż z 7 medalami: 3 złotymi, 1 srebrnym i 3 brązowymi.
