Październik to tradycyjnie miesiąc walki z rakiem piersi. Bitwę tę można wygrać już na starcie – dzięki odpowiedniej profilaktyce. Obecnie medycyna dysponuje doskonałymi metodami diagnostycznymi – poczynając od USG, poprzez mammografię, aż po najnowocześniejszą metodę, jaką jest rezonans magnetyczny. Odpowiednio wcześnie wykryta zmiana jest w pełni uleczalna i zazwyczaj wiąże się z leczeniem oszczędzającym.
Rak piersi to jedna z najczęściej występujących chorób nowotworowych. Jego rozpoznanie stanowi 25% wszystkich diagnoz onkologicznych w Polsce. Coraz częściej dotyka kobiety w pełni aktywne w życiu zawodowym, rodzinnym i społecznym. W Polsce dałoby się uratować co najmniej 2500 kobiet rocznie. Niestety w wielu przypadkach przyczyną śmierci jest zbyt późna diagnoza. Połączenie regularnego samobadania z odpowiednio dobranymi metodami diagnostyki obrazowej, w tym rezonansem magnetycznym piersi, stanowi klucz do zwiększenia wykrywalności oraz leczenia raka piersi.
Pierwotna profilaktyka raka piersi
Odpowiedni tryb życia, uprawianie sportów oraz właściwe odżywianie może mieć korzystny wpływ na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka piersi. Wyniki badań wskazują, że nadmierne spożywanie tłuszczów, nadwaga oraz spożywanie alkoholu to czynniki mające wpływ na zwiększenie ryzyka. Tkanka tłuszczowa oraz spożycie alkoholu mają bowiem wpływ na poziom kobiecych hormonów – estrogenów. A im wyższy poziom estrogenów, tym większe ryzyko zachorowania na raka piersi.
Do profilaktyki pierwotnej zalicza się także karmienie piersią. Kobiety, które – choćby krótko – karmiły piersią rzadziej zapadały na ten rodzaj nowotworu.
Oczywiście niektórych czynników ryzyka (takich jak: wiek, występowanie nowotworów w rodzinie) nie można wyeliminować. Jednak poprzez odpowiednie postępowanie możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania i śmierci z powodu raka piersi.
Profilaktyka wtórna, czyli wczesne wykrycie nowotworu
Każda kobieta po 20 roku życia powinna samodzielnie badać swoje piersi, najlepiej pierwszego dnia po zakończeniu miesiączki. Kobiety po menopauzie – co miesiąc, najlepiej zawsze tego samego dnia. Raz w roku takie badanie powinno być wykonane przez lekarza: ginekologa, chirurga lub onkologa.
Oprócz badania palpacyjnego niezwykle pomocne w diagnostyce raka piersi są badania obrazowe (mammografia, USG, rezonans magnetyczny) oraz badania laboratoryjne (w tym badania genetyczne w kierunku mutacji genów BRCA1 i BRCA2).
Mammografia jest badaniem radiologicznym, podczas którego można wykryć guzki wielkości od trzech milimetrów. Przesiewowe badania mammograficzne, którymi w Polsce objęte są kobiety w wieku 50 – 69 lat, pozwalają na wykrycie guzków lub innych nieprawidłowości piersi na etapie, kiedy nie są one wyczuwalne przez kobietę lub lekarza, co bardzo istotnie zwiększa szansę wyleczenia. Niestety dla młodszych kobiet ten rodzaj badania jest mniej skuteczny ze względu na inną budowę piersi.
Dla młodych kobiet to USG piersi jest podstawową metodą diagnostyczną wykonywaną w pierwszej połowie cyklu miesięcznego. Diagnostyka raka piersi za pomocą ultradźwięków jest uważana za najistotniejszą metodę uzupełniającą badanie mammograficzne. Badanie jest całkowicie bezbolesne i w pełni bezpieczne (także dla kobiet w ciąży).
Nowoczesne metody wykrywania raka piersi
Obecnie najdokładniejszą metodą diagnostyki obrazowej stosowaną w wykrywaniu raka piersi jest badanie metodą rezonansu magnetycznego (MR piersi). Czułość metody w wykrywaniu inwazyjnego raka piersi wynosi 97%. Dzięki temu bezbolesnemu badaniu, poprzez podanie dożylne środka kontrastowego, jest możliwe wykrycie guzków niewidocznych w żadnym innym badaniu obrazowym. Ponadto, możliwe jest także określenie charakteru (łagodnego czy nowotworowego) obserwowanych zmian. Badanie rezonansem magnetycznym należy wykonać także w przypadku wykrycia u kobiety przerzutów o nieznanym punkcie wyjścia oraz w celu: oceny skuteczności leczenia u pacjentek w trakcie chemioterapii, oceny zmiany przed operacją lub wykluczenia wznowy miejscowej po zabiegu oszczędzającym. Jest to również bezpieczna możliwość skutecznej i pewnej diagnostyki dla kobiet z implantami piersi.
Skuteczność leczenia raka piersi to przede wszystkim nowoczesne metody wczesnego wykrywania. Wiele pacjentek można całkowicie wyleczyć jeśli choroba ta wykryta zostanie we wczesnym stadium. Warto podkreślić, że badanie rezonansu magnetycznego powinno być wykonywane u kobiet, u których życiowe ryzyko zachorowania przekracza 20% (pacjentki z mutacjami genetycznymi podnoszącymi ryzyko wystąpienia raka piersi) oraz z rodzinnym występowaniem raka piersi i jajnika – wyjaśnia dr n. med. Ewa Gorczyca, Affidea Polska, kierownik Poradni Chorób Piersi w Zakładzie Profilaktyki Nowotworów COI w Warszawie.
Ryzyko zachorowania na raka piersi jest wyższe u osób z mutacjami określonych genów – skumulowane ryzyko dla nosicielek mutacji BRCA1 lub BRC2 wynosi 50% do 50 roku życia i 85-90% do 80 roku życia. Dodatkową zaletą badania MR piersi jest możliwość połączenia go z badaniem genetycznym ewentualnej obecności mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Pobranie krwi w czasie badania MR piersi i badanie genetyczne pozwala w krótkim czasie zakwalifikować pacjentkę do odpowiedniego dalszego postępowania (najczęściej dotyczy to okresowych badań kontrolnych). W przypadku kobiet z grupy wysokiego ryzyka genetycznego badania przesiewowe mogą rozpocząć się od 25. roku życia.
Wczesne wykrycie ratuje życie
W diagnostyce raka piersi istotny jest czas. Im wcześniej choroba zostanie zdiagnozowana, tym szybciej uda się wdrożyć odpowiednie leczenie, a szanse na pełne wyleczenie będą większe. Pamiętajmy: wczesne wykrycie niepokojących zmian często umożliwia zastosowanie mniej agresywnych form leczenia, pozwala na skrócenie czasu trwania terapii oraz zmniejszenie jej uciążliwości.
